Κυριακή, Ιανουαρίου 21, 2024

Σιωπηλή τιμωρία

 Ονομάζεται «σιωπηλή τιμωρία» ή «σιωπηλή μεταχείριση» ή «σιωπηλή θεραπεία» (silent treatment) και συμβαίνει συχνά και κυρίως στο χώρο των προσωπικών σχέσεων αλλά και στον επαγγελματικό-φιλικό-κοινωνικό χώρο. Πρόκειται για μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης και κοινωνικού εξοστρακισμού όπου πολλοί άνθρωποι με σκοπό να πληγώσουν, να τιμωρήσουν ή ακόμα και να χειραγωγήσουν τους συντρόφους τους-τους συναδέλφους τους -τους φίλους τους αρνούνται να τους μιλήσουν, να τους ακούσουν και γενικά παγώνουν την επικοινωνία μαζί τους. Αυτή η άρνηση –η σιωπή- η ψυχρότητα αυτών των ανθρώπων( τους ονομάζουμε θύτες )μπορεί να κρατήσει μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα και τους δίνει επιβράβευση της δύναμής τους και επιβεβαίωση του ελέγχου , είναι όμως ιδιαίτερα επίπονη για αυτούς που θα την υποστούν(τους ονομάζουμε θύματα) γιατί αισθάνονται απομονωμένοι, ανασφαλείς ,ανάξιοι , ευάλωτοι και κυρίως ένοχοι και τιμωρημένοι καθώς τις περισσότερες φορές δε γνωρίζουν καν το λόγο αυτής της συμπεριφοράς!

Πολλοί από εμάς είναι εξοικειωμένοι με την ιδέα της σιωπηλής θεραπείας. Πιθανότατα κάποια στιγμή της ζωής μας να υπήρξαμε ο παραλήπτης( το θύμα), ο δράστης(ο θύτης) ή και τα δύο μαζί.
 
Τί είναι λοιπόν η «σιωπηλή τιμωρία» ή «σιωπηλή μεταχείριση» ή «σιωπηλή θεραπεία» (silent treatment);
-Είναι μια μορφή κατάχρησης;
Ναι, ανεξάρτητα από την πρόθεση, η σιωπηλή θεραπεία είναι μια μορφή κακοποίησης και καταχρηστικής συμπεριφοράς και μπορεί να έχει συναισθηματικές, ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις επίσης.
-Εχει πρόθεση να ελέγξει τη συμπεριφορά ενός άλλου ατόμου;
Ένα άτομο στο οποίο χρησιμοποιείται η σιωπηλή θεραπεία συχνά αισθάνεται αναγκασμένο να αλλάξει τη συμπεριφορά του και αναγκάζεται να αναζητήσει τρόπους για να επαναφέρει την επικοινωνία. Μπορεί να ζητήσει συγγνώμη για πράγματα που δεν έκανε, να εκτελέσει εργασίες που δεν είναι δική του ευθύνη ή να συμπεριφερθούν με τέτοιο τρόπο που διαφορετικά δεν θα έκαναν απλώς για να τερματίσουν τη σιωπηλή μεταχείριση.
-Πρόκειται για χειρισμό συναισθημάτων;
Τα συναισθήματα αυτοεκτίμησης και επικύρωσης επηρεάζονται από τις αντιδράσεις των ανθρώπων γύρω μας. Η έγκριση συχνά μας κάνει ευτυχισμένους και η αποδοκιμασία μπορεί μερικές φορές να μας κάνει να νιώθουμε ντροπή ή σαν να θέλουμε να αλλάξουμε.
Όταν κάποιος που νοιαζόμαστε μας παρέχει τη σιωπηλή θεραπεία, μπορεί να μας προκαλέσει συναισθηματικό τραύμα, το οποίο είναι μια πτυχή συναισθηματικής κακοποίησης.
-Απειλεί την αυτοεκτίμησή μας;
Το να αισθανόμαστε εξοστρακισμένοι, ειδικά από κάποιον που αγαπάμε, μπορεί να μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τον εαυτό μας και να αισθανόμαστε υποτιμημένοι και ανάξιοι για αγάπη και σεβασμό. Το να μας αγνοούν απειλεί την εγκυρότητα της ύπαρξής μας και αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό για την αυτοεκτίμησή μας.
-Οδηγεί σε απομόνωση και κατάθλιψη;
Το να μας αγνοούν δημιουργεί απομόνωση που μπορεί να οδηγήσει σε μοναξιά και κατάθλιψη.
-Ποια είναι η φυσική απόκριση και οι παρενέργειες;
Μια μελέτη του 2012 δείχνει ότι η σιωπηλή θεραπεία διεγείρει τον πρόσθιο περιφερικό φλοιό, που είναι η ίδια περιοχή στον εγκέφαλο που καταγράφει τον πόνο.
Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν αισθάνονται μόνο συναισθηματικό πόνο όταν τους χορηγείται η σιωπηλή θεραπεία, αλλά και ένα ορισμένο επίπεδο σωματικού πόνου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβείς σωματικές παρενέργειες όπως αλλαγές βάρους, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και διαταραχές ύπνου.
-Γιατί χρησιμοποιείται η σιωπηλή θεραπεία;
Η σιωπηλή θεραπεία δεν χρησιμοποιείται ομοιόμορφα με τον ίδιο τρόπο και για τους ίδιους λόγους. Αν και χρησιμοποιείται από πολλούς ως απάντηση-αντίδραση σε μια σύγκρουση ή σε μια κατάσταση που τον πλήγωσε, τα κίνητρα μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με το άτομο:
Αποφυγή σύγκρουσης:
Για εκείνους που τείνουν να υιοθετούν μια παθητική προσέγγιση σε πιθανή σύγκρουση, η σιωπηλή θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος για να αποφευχθεί η άμεση αντιμετώπιση οποιασδήποτε δυσάρεστης κατάστασης.
Τιμωρία:
Ένα άτομο με πιο επιθετική προσωπικότητα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη σιωπηλή μεταχείριση για να τιμωρήσει κάποιον εμποδίζοντας την επικοινωνία τους.
Επιλεκτική αποφυγή θεμάτων:
Κάποιος που αισθάνεται κυριευμένος από συναισθήματα που δεν μπορεί (ή δεν πρόκειται) να αντιμετωπίσει μπορεί να χρησιμοποιήσει τη σιωπηλή αντιμετώπιση για να αποφύγει και να αγνοήσει εντελώς ένα θέμα.
 
Οι λόγοι λοιπόν και οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιείται η σιωπηλή θεραπεία σε καθεμία από αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να είναι διαφορετικοί, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Πόνος για τους εμπλεκόμενους και βλάβη στη μεταξύ τους σχέση.
 
-Πώς επηρεάζει τις σχέσεις η σιωπηλή μεταχείριση;
Ανεξάρτητα από το πώς χρησιμοποιείται, η σιωπηλή θεραπεία μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον αποδέκτη(το θύμα) ως μια μορφή απόρριψης και εξοστρακισμού. Αυτό θα πληγώσει το άτομο που το βιώνει και μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στη σχέση.
Μερικές από τις επιπτώσεις της σιωπηλής μεταχείρισης στις σχέσεις είναι:
- Κλονισμένη εμπιστοσύνη: Ο πόνος της απόρριψης που βιώνουμε μπορεί να βλάψει ή ακόμη και να καταστρέψει τη συναισθηματική εμπιστοσύνη ανάμεσα σε εμάς και τον σύντροφό μας.
-Αγανάκτηση: Επειδή η σιωπηλή μεταχείριση μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται με τρόπους που θεωρούν ότι δεν είναι δίκαιοι (δηλαδή, περιττές συγγνώμες ή ανάληψη ευθυνών κάποιου άλλου), η δυσαρέσκεια μπορεί να δημιουργηθεί με την πάροδο του χρόνου και να προκαλέσει βλάβη σε μια σχέση.
-Μειωμένη οικειότητα: Όταν κλονιστεί η εμπιστοσύνη, δημιουργείται δυσαρέσκεια σε μια σχέση και να ανεβαίνει ένας τοίχος μεταξύ τους που αφενός θα δημιουργήσει εμπόδια στη συναισθηματική και σωματική οικειότητα αφετέρου που μπορούν να αφήσουν τη σχέση ευάλωτη σε πρόσθετα προβλήματα.
 
-Πώς απαντάμε στη σιωπηλή θεραπεία;
Η υπαγωγή στην κατηγορία της καταχρηστικής συμπεριφοράς σίγουρα δεν έχει σταματήσει τη χρήση της, ιδιαίτερα καθώς η απάντηση στη σύγκρουση είναι εξαιρετικά συνηθισμένη.
Λόγω του επιπολασμού του και του σοβαρού αντίκτυπου που μπορεί να έχει, το να γνωρίζουμε πώς να ανταποκριθούμε όταν μας χορηγείται η σιωπηλή θεραπεία μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας.
Για να μειώσουμε την ένταση και να ξεκινήσουμε πάλι την επικοινωνία, χρειαζόμαστε την ακόλουθη προσέγγιση:
Ας δώσουμε λίγο χώρο.
Το άτομο που έχει σιωπήσει μπορεί να χρειαστεί λίγο χρόνο για να ηρεμήσει και να αποκτήσει προοπτική. Να θυμάστε ότι η σιωπή μπορεί να έχει περισσότερα από ένα κίνητρα.
Ας χρησιμοποιήσουμε γλώσσα συνεργασίας.
Όταν αρχίσουμε να προσπαθούμε ξανά την επικοινωνία, να χρησιμοποιήσουμε δηλώσεις «εγώ» και «εμείς» που σηματοδοτούν την επιθυμία για συνεργασία αποφεύγοντας τη χρήση του «εσύ». Κατηγορητικές δηλώσεις ή δηλώσεις ευθυνών μπορεί να κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
Ας κατανοήσουμε γιατί χρησιμοποιείται η σιωπηλή θεραπεία. Η σιωπηλή θεραπεία μπορεί συχνά να χρησιμοποιηθεί όταν το άτομο δεν έχει τα εργαλεία για να ανταποκριθεί διαφορετικά. Όταν έρχονται αντιμέτωποι με την πυροδότηση ισχυρών συναισθημάτων, μπορεί να μην ξέρουν τι άλλο να κάνουν – έτσι σιωπούν. Μπορεί επίσης να είναι μια παθητική-επιθετική απάντηση για να αποφευχθεί η άμεση επικοινωνία του πώς (πληγωμένοι) αισθάνονται. Η κατανόηση του γιατί χρησιμοποιούν τη σιωπηλή θεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει να την αντιμετωπίσουμε στο μέλλον.
.
-Πώς πρέπει να αποφύγουμε να ανταποκριθούμε στη σιωπηλή θεραπεία;
Ενώ η σωστή προσέγγιση μπορεί να μας βοηθήσει , η λάθος μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Ετσι ορισμένες συμπεριφορές καλό είναι να τις αποφύγουμε.
Δύο λάθη δεν κάνουν το σωστό:
Ας προσπαθήσουμε να αποφύγετε τη σιωπηλή θεραπεία μόνοι σας, είτε με μια προσπάθεια να ανταποδώσετε είτε για να τους «δείξουμε πώς νιώθουν»..
Μην κλιμακώνουμε την κατάσταση:
Ας προσπαθήσουμε να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να χάσει τον έλεγχο των συναισθημάτων μας, να θυμώσει υπερβολικά ή να τα κυνηγήσει σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κάνουμε το άλλο άτομο να ξαναεμπλακεί.
Μην αναλαμβάνουμε πάντα την ευθύνη:
Δεν είναι απαραίτητο να παιραιτούμαστε κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε τη σιωπηλή μεταχείριση. Η άσκοπη συγγνώμη ή πάντα η πρώτη κίνηση προς τη συμφιλίωση μπορεί μερικές φορές να χειροτερέψει την κατάσταση. Ας κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και την αξιοπρέπειά μας.
 
-Πότε είναι η ώρα να αναζητήσουμε βοήθεια;
Εάν έχουμε φτάσει στο σημείο να αισθανόμαστε ότι δοκιμάσαμε τα πάντα και η χρήση της σιωπηλής θεραπείας συνεχίζεται, ίσως είναι καιρός να σκεφτούμε να ζητήσουμε βοήθεια.
Μια κλήση στο 15900 μπορεί να μας βοηθήσει.
 
Δημοσιεύτηκε στο PsychCenter Inc